İklimin Daha İyi Günlerini Yaşıyoruz Daha Da Kötüsü Olacak

Environmental Research Letters’de yayınlanan bir makaleye göre, 2022-2024 yılları arasında 18 ülkede ekstrem sıcaklık, kuraklık ve yağışla ilgili 16 örnek olay analiz edildi.

Güney İspanya’daki sıcaklıklar Avrupa’da zeytinyağı fiyatlarını yüzde 50, Hindistan’da “benzersiz hava olayları” sonucu soğan fiyatları yüzde 89 artırdı. Kore’de lahana yüzde 70, Japonya’da pirinç yüzde 48, İngiltere’de patates yüzde 22 Çin’de sebze fiyatları yüzde 30, ABD’de su kıtlığı, aşırı sıcaklıklar, topraktaki nem azlığı gibi nedenlerden ötürü sebze fiyatları yüzde 80, Meksika’da yüzde 20 arttı.
Rapora göre, “Etiyopya’da çok daha güçlü ve yaklaşık 100 kat daha olası iklim felaketleri nedeniyle son 40 yılın en kötü hava şartları nedeniyle gıda fiyatları yüzde 40 yükseldi. Fildişi’ndeki sıcaklıkların geçmiş yıllara göre 4 derece daha yüksel olması sebebiyle kakao fiyataları 2024 nisan ayında yüzde 280 arttı. Arabica’nın en büyük üreticisi Brezilya’daki kuraklığın ardından Ağustos 2024’de küresel kahve fiyatları yüzde 55 arttı. Vietnam ve Asya genelindeki rekor sıcaklıklardan sonra kahvenin fiyatı yüzde 100 arttı.

Araştırmanın başyazarı Maximilian Kotz’a göre, “net sıfır emisyonuna kadar aşırı hava olayları daha da kötüleşecek ve bu durum hâlihazırda tüm dünyada ekinlere zarar verecek, gıda fiyatları artacak.”
Gıda Vakfı araştırmasına göre, “sağlıklı yiyeceklerin fiyatı kalori başına iki kat daha pahalı.” Düşük gelirli ailelerdeki çocuklar “gizli açlıkla mücadele ederken çocuklar “karbon kafalı” bir geleceğe mahkûm bırakılıyor. Uzmanlara göre, “yetersiz besin kaynakları, tip diyabet 2 ve birçok kanser türüne daha çok yakalanmaya neden oluyor, ruh sağlığı sorunları artırıyor.

Gıda Sistemleri Zirvesi İtalya ve Etiyopya ev sahipliğinde 27 Temmuz 2025’de Etiyopya’da yapıldı. Amaç, “iklim bozulmaları kaynaklı gıda sistemine yönelik tehditleri” tartışmak. İngiltere, Enerji ve İklim İstihbarat Birimi’ne göre, “İngiltere’de aşırı iklim olaylarının gerçekleşme ihtimali yüzde 10, şiddeti yüzde 20 arttı.” Aşırı hava olayları İngiltere’de ortalama bir evin gıda fiyatlarında 360 Sterlin eklendi. 2023, 2024 derken 2025 bu güne kadar ölçülmüş en sıcak, en yıkıcı en zorlu yıl. Uzmanlara göre gelecek çok daha yıkıcı.

İklim Kaynaklı Felaketler Toplumsal Risklerin Katalizörü
İklim kaynaklı riskler toplumun çeşitli kesimlerinde riskleri artırıyor. Yoksullar hayır kurumlarına bağımlı hale geliyor, devletlerin sosyal harcamaları artıyor, yatırımlar aksıyor, ucuz daha az besleyici besinlere yönelim artıyor. Dünyada en düşük gelire sahip tüketiciler gelirlerinin yüzde 33’ünü gıdaya harcarken, yüksek gelirliler yüzde 8’ini harcıyor. Beslenme kalitesi bozuluyor, hastalıklar artıyor, akademik başarı seviyesi düşüyor. Ortalama bir ABD’li gelirirnin yüzde 10’unu gıdaya harcıyor.
İklim aşırılıklarıyla ilişkili gıda enflasyonu tarih boyunca paralel ilerledi. Gıda fiyatlarındaki artış sıklıkla siyasi huzursuzluk ve toplumsal çalkantının habrecisi olarak görüldü. 18. Yüzyılda Fransız ve Rus devrimlerinin ardında, 2008/2009 yılları gıda krizi, 2011 arap Baharı her biri iklim kaynaklı azalan gıda, yükselen gıda fiyatlarından sonra geldi.

Trump 1 Ağustos 2025 itibariyle yüzde 90’ını Brezilya’dan ithal ettiği portakala yüzde 50 tarife uygulayacak, Bangladeş ABD’den 700 bin ton buğday alım sözleşmesi yaptı. Karşılığında tekstil ürünleri ihracatı yapabilecek. Avustralya ABD’ye uyguladığı et ithalatı kısıtlamalarını kaldırdı, Avustralyalı çiftçiler bio güvenlik risklerine dikkat çekerken ABD zaferini duyurmakta gecikmedi. ABD’nin Tusya’ya ikincil yaptırımları Latin Amerika’nın gübre tedariğini riske atabilir.

İnsanlığın En Büyük Endişesi Beslenememek
2021’den beri iklim kaynaklı gıda fiyat artışları yüketicilerde en önemli endişe kaynağına dönüşmüş durumda. Uzmanlara göre araştırma, “iklim bozulmasının mahsuller üzerine oluşturduğu sert fiyat baskısının bir hatırlatması.” Analize göre o bölgedeki hava olayları ölçülen tarih boyunca incelenmiş, tüm emsallaeriyle karşılaştırma yapılmış. İklim aşırılıkları patates, pirinç, kakao, kahve gibi gıdalar yanında tüm meyve ve sebzeleri etkilediği tespit edildi.

Küresel Gıda Kırılganlığı
İngiltere gibi ülkeler iklim kaynaklı azalan gıdalarını çoğaltmak için ithalata yönelse de pek çok ülke felaket kaynaklı tarımsal kayıplarla mücadele ediyor. Zorluklar gıda korumacılığı ve stokları artırıyor.

Küresel Tarım İthalatı Faturası 2,1 Trilyon Dolar

Beslenmeye giderek daha çok para öderken, Dünya Bankası’na göre, tahıl fiyatları yüzde 7 düşebilir. Zayıf talep ve stok fazlalığı gıda fiyatlarında baskı yaratabilir.
Ormanlar yanıyor, ulusal güvenlik tehdit altında. İhalar, Kağanlar yeşil, mavi vatanı korurken son yıllarda iklim kaynaklı riskler yeşil vatanı tehdit ediyor. Yangınların, “ekonomik, insani, sigorta ve güvenlik zararları” giderek artıyor.
NASA’ya göre 2003 ile 2023 yılları arasında iklim kaynaklı ekstrem yangın sıklığı iki kat arttı. World Resources Institute’ye göre, “2001 ile 2024 arasında küresel yangınlarda 152 milyon hektar orman kaybedildi.
Dünya Bankası verilerine göre, “2010 ile 2020 yılları arasında yangınlara bağlı ekonomik zarar yaklaşık 82 milyar dolar ile önceki yıla göre on kat arttı. Sigorta ödemeleri yıllık 15 milyarı geçti. Los Angeles yangınlarının etkisi 53 milyar, sigorta ödemesi 43 milyar dolar.

İklim Tarım Konusunda Halka Neden Bilgi Verilmiyor
Tarımsal verimlilik düşüyor. İklim Kanunu gibi düzenlemeler suyu, kaynakları daha iyi kullanmayı salık verirken, çevresel ayak izimizi düşürmeyi öneriyor. Ancak halk İklim Kanunu’na karşı çıkıyor, bahçede, balkonda, orada burada ektiğime, diktiğime, harcadığım suya karışamazsın diyor. Tarım Orman, Çevre İklim değişikliği Bakanlıkları sıcaklıklardan “orman, tarım, konutlar, ırmaklar, sulama altyapısı, ticaret” çok fazla etkilenmesine rağmen konuyu halka anlatmak için ya ihtiyaç duymuyor, ya da gerçekten iklim iletişimi konusunda uzman kimse yok.
Velhasıl, “İklim Kanunu, Maden Kanunu” gibi pek çok önemli konuyu siyasi malzemeye dönüştürüp odağından uzaklaştırıyoruz. İklim Kanunu’nun çıkarılma gerekliliği olan “kaynakları etkin kullanma” hedefi güme gidiyor.

Suyun her damlasın mücevher muamelesi yapacağımıza su faşizmi yapıyor, suyu ehil olmayan ellere ucuza sunuyoruz. Gelecek her yıl daha sıcak, daha pahalı, daha az sulu ve daha zor olacakken kısa vadeli manevralarla geleceği okumayı reddediyoruz. Latin Amerika’dan gelen gübre riski, yükselen tropikal meyveler pazarı, Türkiye’nin azalan meyve sebze miktarı, iklim endişesi gibi nedenlerden ötürü “ihracat politikaları, ürün deseni, su kaynaklarının muhafazası, modern sulama yatırımları” gibi konuları ivedi çözmek gerekiyor.