SPK ne iş yapar? Borsadaki vurguna kim dur diyecek?

Borsa kumar mı, yatırım mı? Borsada vurgun yapanlara sessiz kalanlar… 2023 ve 2024 yıllarında Türkiye borsasında dikkat çeken büyük vurgun ve manipülasyon olayları gündeme oturdu. Özellikle küçük yatırımcıların mağdur olduğu bu olaylar, hisse senetlerinin yapay bir şekilde yükseltilmesi veya düşürülmesi üzerinden gerçekleşti. Bu tür manipülasyonlar genellikle “keriz silkeleme” olarak adlandırılır ve büyük oyuncuların küçük yatırımcıların sermayelerini kaybetmesine yol açan hareketlerdir.

Özellikle düşük hacimli hisselerde, yanlış haberler yayarak bu hisselerin yükseltilmesi, ardından ise manipülatörlerin hisseleri yüksek fiyattan satarak kâr elde etmesi yaygın bir strateji olmuştur.

Türkiye’de geçmişte de borsa üzerinden yapılan büyük vurgunların en bilinen örnekleri arasında şunlar yer alır:

1.Banker Kastelli Olayı (1980’ler)

1980’li yıllarda Türkiye’nin en büyük finansal skandallarından biri olarak tarihe geçmiştir. Cevher Özden (namıdiğer Banker Kastelli), bankerlik faaliyetleri yoluyla yüksek faiz vaatleriyle halktan büyük miktarda para topladı. Ancak bu sistemin Ponzi şeması tarzında çalışması nedeniyle sistem çöktü. Yatırımcılar paralarını geri alamadı, binlerce kişi mağdur oldu ve Türkiye’deki finansal piyasalarda büyük bir güven kaybı yaşandı.

2.İmar Bankası Skandalı (2003)

Uzan Grubu’na ait olan İmar Bankası, Türkiye borsa ve finans tarihinin en büyük dolandırıcılık olaylarından birine sahne oldu. Bankanın fiktif hesaplar açarak ve yasal olmayan yollarla hazine bonosu satışı yaparak binlerce kişiyi dolandırdığı ortaya çıktı. Yaklaşık 8 milyar dolarlık bir zarar meydana geldi. Uzan ailesine yönelik birçok dava açıldı ve birçok şirketi tasfiye edildi.

3.Manipülasyon ve Spekülasyon Olayları

Türkiye’deki borsada, dünya genelinde olduğu gibi, manipülasyon vakaları yaşandı. Özellikle hisse senetlerinin yapay olarak yükseltilmesi ve ardından küçük yatırımcıların elindeki hisselerin satılması şeklinde gerçekleşen “pump and dump” tarzı vurgunlar zaman zaman basına yansıdı. Bu tür manipülasyonlar genellikle düşük hacimli şirketlerin hisselerinde yoğunlaşır.

4.Borsa İstanbul’da Manipülasyon Cezaları

Son yıllarda Türkiye Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Borsa İstanbul’da manipülasyon girişimlerine karşı sert tedbirler almaktadır. 2020 ve 2021 yıllarında, özellikle bazı düşük işlem hacmine sahip şirket hisseleri üzerinde yapılan fiyat manipülasyonları tespit edildi. SPK, bu tür faaliyetlere karışan kişilere ve aracı kurumlara ciddi para cezaları ve işlem yasakları getirdi. Ancak bu tür olaylar, küçük yatırımcıların zarar görmesine neden olabiliyor.

Bu tür vurgunlar, borsa yatırımcılarının dikkatli olmasını ve spekülatif hareketlere karşı temkinli davranmalarını gerekli kılar. Türkiye’de sermaye piyasası düzenleyicileri, manipülasyonu önlemek için sıkı kurallar uygulasa da, bu tür olaylar zaman zaman ortaya çıkabiliyor. Bu vurgunların asıl sorumlusu sermaye piyasası kurulunun görevlileridir.