Türkiye’nin pestisit sorunu gerçekleri

2022 yılında Almanya Ticaret Bakanlığı’ndan “Almanya’ya ihraç edilen yaş sebze ve meyvelerde daha önce görülmeyen sıklıkta uygunsuzluklar tespit edildiği ve önlem alınması gerekliliği” üzerinde durulan bir yazı alındı. Yapılan araştırmada sorunun önemli bölümünün yanlış etiketleme kaynaklı olduğu, yaş incirde ise kalite sorunları nedeniyle uygunsuzluklar tespit edildiği ortaya çıktı. Son günlerde sıkça duyduğumuz pestisit konusunun da pek çok detayı var.

Türkiye Güvenilir Gıda Tedarikçisi

AB, gıda zincirinden kaynaklanan halk sağlığı riskleri durumunda gıda güvenliği otoritelerinin hızlı yanıt vermesini desteklemek amacıyla üye ülkeler arasında bilgi alışverişini sağlamak amacıyla “Gıda ve Yem İçin Hızlı Uyarı Sistemi’ni (RASFF) kurdu. 2024 yılında RASFF’da Türkiye orijinli bildirim listesinde tüm ülkeler arasında ilk sırada olduğu görülüyor. Yaklaşık 400 bildirimin 230’a yakını kuru incir kaynaklı. Bursa Bölgesinde kullanılan bir insektisit muhteviyatında yer alan diflubezuron kaynaklı armutla ilgili bildirimler de az da olsa mevcut. Diğer problemli ürünler fıstık ve susam aslında yurt dışından gelen/kaçak giren ürünlerin paketlenerek ihracata konu edilmesinden kaynaklı.

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık; “aflatoksin zirai ilaç/pestisit değildir. iklim koşullarına bağlı olarak doğada bulunan saprofit mantarlar tarafından üretim aşamasında meydana gelmektedir. İklime bağlı olarak her yıl farklılık gösterir. Üretim dönemindeki hava koşullarına bağlı olarak aflatoksin varlığı, yüzde 0,5 ile yüzde 1,5 arası oranlarda değişmekte. 2024 üretim sezonunda görülen olumsuz hava koşullarından dolayı aflatoksin varlığında önemli bir artış yaşandı. 2024 yılında aflatoksin ve okratoksin bulaşıklığı nedeniyle AB ülkelerine yapılan ihracatımızda RASFF bildirim sayısı 2023 yılına göre artış gösterdi. Yılda ortalama 500-600 ton aflatoksinli kuru içir imha edilirken, önümüzdeki dönemde imha edilecek miktar 1.500 tona yükselecek, toplanan aflatoksinli incirler Biyogaz tesislerinde bertaraf ediliyor,” şeklinde konuştu.

Işık, geri gelen incirlere ne oluyor sorusuna, “ihracattan dönen ürünler Türk Gıda Kodeksine uygunsa ithalat prosedürleriyle tekrar ülkemize girebiliyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Üyesi Birol Celep, “incirde kalite sorunu yaşanmasının en büyük nedeni Haziran ve Temmuz ayındaki sıcaklığın 45 derecelere çıkması. Küresel ısınma arttıkça incirin üretim bölgelerini değiştirerek dengeleyeceğiz” diyor.
Tarımı İklimden Korumak

İklim değişikliği nedeniyle yağmur/ısı/nem farklılıkları ürünlerin gerek büyüme gerekse depolama aşamasında daha fazla bozulmasına neden oluyor. Üretici ürünün korumak için ihracat için belirlenmiş dozların dışına çıkıp iyi niyetle fazla dozda ürün kullanabiliyor. İyi niyetle başlayan süreç ürününü ihracattan dönmesine neden olurken uzun vadede Türkiye’nin güvenilir gıda tedarikçisi algısını da zedeliyor.

İncire Çözüm

Konunun uzmanları, incirin kurutmasında fırın tekniğinin kullanılması, ürünlerin UV ışınlarından geçilerek paketleme aşamasına geçilmesini öneriyor. Tarım ve Orman Bakanlığı her üründe olası riskleri/pestisit sorununu ve diğer kullanılan tarım ilaç ve ürünlerinin azaltma doğru uygulamaya yönelik yıl içinde sürekli uygulamalar/eğitimler yapıyor.

Velhasıl; İçerde “Türkiye pestisit cenneti” gibi hurafe bilgiler pestisit sorununa çözüm olmazken uzun vadede tarımsal ihracata zarar veriyor. Uzmanlara göre, pestisit sorununun çözümü çiftçi eğitimleri, kontrollerin tarladan başlaması ve iklim değişikliği kaynaklı nem/ısı nedeniyle ortaya çıkan hastalık/istilacılara dönük eğitim ve uygulamaların sıklaştırılması, etkisinin artırılması.