Şeker Hastalığı ve Egzersiz

Şeker hastalığı (Diyabet) insülin mekanizmasındaki bozukluk ya da insülin eksikliği sonucunda ortaya çıkan kronik bir metabolizma hastalığıdır. Aile öyküsü, fiziksel inaktivite, yanlış beslenme tarzı temel risk faktörleri arasındadır. Diyabet,  kardiyovasküler sistem hastalıkları, periferal vasküler sistem hastalıkları ve inme için büyük bir risk faktörüdür. Ayrıca kandaki glukoz seviyesinin yüksekliğine bağlı olarak vücuttaki sinirler de hasar görebilmektedir. Bu durum görme bozuklukları ya da ayak ve ellerde uyuşma, ağrı, yanma, karıncalanma ve duyu kaybı olarak karşımıza çıkar.

Diyabet tedavisi iki bileşenden oluşmaktadır:

1) Farmakolojik ajanlar (ilaç tedavisi) 

2) Yaşam tarzı değişikliği (egzersiz ve beslenme)

Egzersiz, glisemik kontrolün (hem açlık hem de tokluk kan şekeri düzeyleri) sağlanmasında, diyabete bağlı kardiyovasküler sistem hastalık riskinin azaltılmasında, kan yağlarının düzenlenmesinde, yaşam kalitesi ve psikolojik iyilik halinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynar.

Diyabetli Bireylerde Egzersiz Öncesi Değerlendirme

Diyabetli bireylerde egzersiz öncesinde hastanın doktor ve fizyoterapist tarafından değerlendirilmesi gerekir. Ayrıntılı bir tibbi muayene yapılarak hastalığa eşlik eden komplikasyonların  (koroner arter hastalığı, nefropati (böbrek ile ilişkili hastalık), retinopati (göz ile ilişkili rahatsızlık), periferik ve otonomik nöropati) değerlendirilmelidir. Buna ek olarak, bireyin egzersiz yapmasına engel olacak fiziksel engellilik durumu, kas-iskelet sistemi problemleri, diyabetin oluşturduğu sinir hasarına bağlı olarak ayak muayenesi de yapılmalıdır.

Diyabetli Bireylerde Egzersiz Programının Oluşturulması

1. Diyabetli bireyler büyük kas gruplarını içeren aerobik egzersizler (yürüyüş, bisiklete binme, yüzme) önerilir. Tempolu yürüyüş herhangi bir ekipman ihtiyacı olmadığı için en çok tercih edilen egzersiz türüdür.
2. Bir egzersiz seans süresi 20-60 dk arasında değişkenlik gösterebilir. Program ilerledikçe her bir seansın süresi artırılabilir. Toplamda haftada 3-5 gün ve 150 dk/hafta olması tercih edilir.
3. Hafif şiddet ile başlanarak orta/yoğun şiddete doğru ilerlenebilir.
4. Egzersiz programının şiddeti her bir birey için değişkenlik gösterebilir. Egzersizin şiddeti hekim/fizyoterapist tarafından yapılan bazı özel testler ile belirlenebilmektedir.
5. Her seans öncesinde ve sonrasında 5-10 dk ısınma ve soğuma egzersizleri mutlaka yapılmalıdır.
6. Aerobik kökenli egzersizlere ek olarak haftada 2 gün büyük kas gruplarına yönelik dirençli egzersizler de programa eklenebilir.