Los Angeles’i Trump yaktı

İklim inkârcılarının başını çeken Trump’ın iklime yönelik pek çok yasayı geri çekmesi, “bize bir şey olmaz, bunlar hep dış mihrakların işi, iklimin değiştiği yok” türünden yaklaşımları nedeniyle kışı yaşayan Kuzey Küre’nin insan yapımı şehri Los Angeles yanıyor. 2024 Mart ayında State Farm California’da 30 bin konut sigortasını yenilemedi. İlk tahminlere göre maddi kaybın 135 ile 150 milyar dolar olması öngörülüyor. Musluklardan su akmıyor, geçmiş yazılarımda “sigorta şirketleri artık konutları sigortalayamıyor” dediğimde yok canım bu kız da felaket tellallığı yapıyor diyenleri karakışta yanan ormanları göstermekte fayda var.

Yangınları İnsanlar Çıkarıyor

7 Ocak’tan beri devam eden yangınlarda 175 bin kişi yerinden oldu, 5 kişi hayatını kaybetti. 17 bin dönüm alan harap oldu. Küresel Orman İzleme Raporuna göre Los Angeles’teki yangın sıklığı haftada 60 âdeti geçti, iklim değişikliği yüzünden giderek artıyor. Aşk/ihanet/kumar/Vegas şovlarının merkezi Los Angeles’ta sıcaklıklar arttı, yağmur yağmadı, yer altı suları bitiyor. Tüm bunlara rağmen hayatlar hala janjanlı karbon ayak izleri luxury. Sonuç 2020-2021 yılları arasındaki rekor orman yangınlarında kaybedilen orman varlığından sonra Los Angeles yangınları bölgedeki ekosistemleri harap etti. Bir kıvılcımla tutuşan hayatlar, nemsiz ortamda kurumuş çayır ve çalılıklarda Santa ana rüzgârlarının da etkisiyle hızla yayılıyor. Yerleşim yerleri orman alanlarına yaklaştıkça yangının etkisi ve felaketin maddi kaybı artıyor. İnsanlar yangın çıkardığında kızıyor, hapse atmaya çalışıyoruz, uzmanlar çıkan yangınların insan etkisiyle değişen iklim kaynaklı olduğunu söylüyor, o zaman hepimiz suçluyuz. Toplu bir hapishane inşa edilse insanlık ıslah olur mu acaba.

Büyük İstanbul Yangını Çıkarsa

Türk televizyonları haber bulamayınca “İstanbul depremi ne zaman olacak sorusunu sorup” kışkırtıcı cevaplarla reyting savaşına girerken 2023 yılında yaşadığımız yangınlardan zerre ders almıyor. Kent yönetimleri yangın eylem planlarını hiç düşünmüyor. Ya büyük İstanbul yangını olursa. Özellikle de “ormana bahçe, koruluğa komşu” türünden ranta açılan alanlarda inşa edilen lüks mahalleler gerçek bir yangın mahalli potansiyeli. Çevre analisti Char Miller’e göre “depremler gibi yangınlar da öngörülebilir/önlenebilir.” Yangın bölgelerinin derinliklerine evler inşa ediyor, deprem olduğunda “suçlu avına çıktığımız gibi” gelecekte kentlere yakın alanlarda çıkacak yangınlarda da buraya kim “izin verdi/biz aslında demiştik” türünden naraları muhtemel duyacağız.

Yangın Riski Yüksek Yerlere Şehir Yapmayın

Bir araştırmaya göre Los Angeles’teki evlerin yangında yanma riski diğer bölgelere göre yüzde 99 daha yüksek. Risk haritalarına göre yangın olması halinde bölgedeki kaynaklar alt üst olacak, daha şimdiden itfaiye musluklarından su akmadı. Şehir karanlığa büründü, tahliye yolları kapandı, hastanelere erişim zorlandı, en yakın sığınak nerede. Sığına sadece depremde mi lazım yangında, selde sığınak kullanılmaz mı?

Tarım Arazilerindeki Evleri Satın Alanlar

Selde, yelde, yangında devlet bizi korusun diye bekliyor barış zamanı tarım alanlarına yapılan evlere, plazalara keyifle yerleşiyor, savaş zamanı/kriz zamanı “tarım arazilerini bitirdiniz” diye devlete sağa sola naralar atıyor suçu da suçluyu da başka yerde arıyoruz. Gıda fiyatları yüksek diye dertleniyoruz. Bunlar daha iyi günlerimiz, gelecekte yangın, sel, don gibi pek çok doğal afet için sigortalar öyle yüksek olacak ki DASK gibi sigorta pirimler yetmeyecek.

Yangın Ekonomisi

Yanmayan binalar, yangın geçirmeyen elektronik aletler, yangına dayanıklı kıyafetler, yangın söndüren çözeltiler. Girişimciler, icat çıkaracaklar için fırsat alanları. Gelecek yangın yeri, şimdilerde köye gidelim tarım arazisi toplayalım diyenlere selamımız olsun, ne yaparsanız yapın felaket senden benden bizden çok daha büyük. Geçmişte bir yerde ortalama 130 yılda bir çıkma ihtimali olan yangınların sıklığı homosapiens etkisiyle çok daha yüksek.

Uygarlık 2025’e Yangınla Başladı

İklim bilimci Daniel Swain’e göre “son yangınların tek başına tarihin en maliyetli orman yangını olabileceğini” söylüyor. Kayıtlara göre tarihin en pahalı yangınlarından biri 2018’deki 30 milyar dolarlık gene aynı bölgede olan yangındı. 1971’den 2021’e kadarki yangınlara insan kaynaklı iklim değişikliği etkisi yüzde 172 iken 1996’dan 2021’e kadar ki yangınlara insan kaynaklım iklim değişikliği etkisi yüzde 320. 2050’y kadar orman yangınlarında yüzde 52’lik bir artış bekleniyor.

Velhasıl; türümüz gezegende eskimiş gibi gözükse de hala çok yeni çok toy. Gezegene hükmetmeye çalışırken kendisi hala evrene adapte olabilmiş değil. Fazla güvensiz, fazla kibirli. Neyi bilmediğinin farkında değil. Gezegen tek bir hamlede varlığını söküp alıyor hala farkında değil. Dileriz hızlıca büyür, olgunlaşır diğer canlıları evcilleştirdiği gibi kendini de evcilleştirir. Huzuru bulur.