Düşme Riskinizi Egzersiz ile Azaltın

Yaşlanma ile birlikte vücut sistemlerinde bazı fizyolojik değişiklikler meydana gelir. Kas-iskelet sistemi, solunum sistemi, dolaşım sistemi ve sinir sisteminde yaş ile birlikte oluşan değişiklikler bireyin hareket yeteneği ve dengesini olumsuz yönde etkileyebilir. Bir bireyin günlük yaşam aktiviteleri sırasında (yürüme, merdiven inip çıkma, çömelip kalkma) dengesini koruyabilmesi için nöral sistem, vestibüler sistem, görsel sistem ve kas-iskelet sisteminin birbiri ile uyumlu bir şekilde çalışması gerekir.

Düşme Risk Faktörleri

• Kişisel Faktörler

Yaş

Yürüyüş bozuklukları

Kas-iskelet sistemini ilgilendiren hastalıklar

Nörolojik hastalıklar (Parkinson, İnme, Multiple Skleroz vb.)

Alzheimer

Görme problemleri

Kulak ile ilgili rahatsızlıklar (Menier hastalığı)

Diyabet (Şeker hastalığı)

Kullanılan bazı ilaçlar

Ayakkabı seçimi (altı kayan ayakkabı/terlik kullanımı)

• Çevresel Faktörler

Kaygan/ıslak zemin

Ev içerisinde kullanılan halı/kilim

Yetersiz aydınlatma

Uygun tasarlanmamış(yüksek) merdiven ve yer döşemeleri

Tuvalet banyo düzeninde tutunma barlarının olmayışı

Düşmelerin önlenmesi için öncelikle bireyin sağlık profesyonelleri tarafından değerlendirilmesi gerekir. Düşme riskini değerlendiren çok sayıda ölçek/anket ve fiziksel performans testleri bulunmaktadır.

Düşme riskinin yüksek olduğu tespit edilen bireylerde aşağıdaki önlemler alınarak düşme riskini azaltmak mümkün olabilir.

1. Düzenli sağlık kontrollerinin yapılması: İleri yaştaki bireylerin kronik hastalık takiplerinin ve düzenli doktor muayenelerinin yapılması düşme riskinin kontrol altında tutulmasına yardımcı olmaktadır. İlerleyen yaşlarda rutin göz ve kulak muayenelerinin de ihmal edilmemesi gerekir.
2. Egzersiz: Egzersiz programının,kas kuvvetini ve dayanıklılığını artıran, dengeyi geliştiren, düşme korku/kaygısını azaltan, esnekliği artıran egzersizlerden oluşması önerilir. Egzersiz programlarının bireyin ihtiyaçlarına göre kişiye özel hazırlanmış olması gerekir. Bireye özel egzersiz programı oluşturulurken, bireyin yaşı, fiziksel aktivite düzeyi, ek hastalıkları (nörolojik, kardiyovasküler sistem ile ilişkili hastalıklar), kırık riski, kemik kalitesi, kas kütlesi ve mental yeterliliği göz önünde bulundurulmalıdır. Egzersiz programı kas eğitimi, esneklik egzersizleri, denge eğitimi, duyu eğitimi gibi temel bileşenleri içermelidir. Sadece fiziksel aktivite düzeyini artıracak egzersizler (yürüyüş yapmak gibi) düşmelerin önlenmesi için yeterli değildir.
3. Uygun ayakkabı seçimi: İleri yaşlardaki bireylerde ayakkabı seçiminde bazı unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır. Tabanı kaymayı engelleyen, koncu yüksek, ayak bileğini saran, derisi yumuşak, hafif ve ayarlanabilir (fermuar ya da cırt cırtlı) ayakkabılar tercih etmelidir. Ayakkabı tabanının yerden gelen kuvvetleri absorbe edebilme özelliğine sahip materyelden yapılmış olması tercih edilmelidir. İleri yaş grubundaki bireyler, sivri burunlu, tabanı ve derisi sert materyalden olan hem düşme riski artıran hem de ayakta yara açmaya sebebiyet verebilecek ayakkabıları giymekten kaçınmalıdır. Kadınların da yüksek topuklu ayakkabılar kullanmaması önerilir.
4. Ayak muayenesi: Ayak deformiteleri düşme riskini artıran en önemli etmenlerden birisidir. Düz tabanlık (pes planus), ayak baş parmağındaki kemik çıkıntısı (halluks valgus), ayağın diğer parmaklarındaki şekil bozuklukları ileri yaşlarda sık görülen problemlerdendir. Bu durumların varlığında, bireye özel tasarlanmış tabanlıklar ile ayakkabı kullanımı gereklidir. Ayak çevresi kaslar ve eklemleri içeren egzersizlerin programa eklenmesi önönemlidir.
5. Çevresel düzenleme: Bireyin yaşadığı ortamda düşme açısından risk oluşturabilecek etmenleri yeniden düzenlemesi önemlidir. Banyo ve tuvalete tutunma barlarının eklenmesi, aydınlatmaların yeterli hale getirilmesi, ev içerisinde takılıp düşmeye sebebiyet verebilecek halı ve kilimlerin yere sabitlenmesi ya da kaldırılması gibi düzenlemeler düşme riskini azaltmak için önemlidir. Benzer şekilde huzurevi ve bakımevlerinde de merdiven ve aydınlatmaların düzenlenmesi, banyoda kaymayan parke döşemelerinin yapılması, takılıp düşmeye sebebiyet verebilecek eşyaların kaldırılması gibi düzenlemeler düşme riskinin azaltılması için önemlidir.