2025 tarımının gözden düşenleri

Geleneksel taze meyvelerden muz, turunçgil ve elma gibi taze meyveler pazardaki liderliklerini kaybetmeseler de avokado gibi tropikal meyvelere olan ilgiyle beraber değer kaybediyor, pazardaki payları azalıyor. Değişiyoruz, beklentilerimizi, heveslerimizi farklılaşıyor. Antroposen iyiden iyiye kendini hissettirmeye başlıyor. Geçmişte baş tacı ettiğimiz pek çok meyve sebze gerek iklim değişikliği gerekse modern mutfaklarda tutunamayınca gözden düşüyor. Bazıları gözden düşerken bazıları “mekanın sahibi geldi” der gibi salına salına pazara havalı giriş yapıyor.

Tropikaller Yükseliyor

Meksika, Peru avokado gibi tropikal meyve üretimini artırıyor. Uzmanlar göre yaban mersini pazarının 2029’da 4,15 milyar dolar olması öngörülüyor.

Tarımın Yükselen Ülkeleri

Teknolojik gelişmeler, örtü altı tarımdaki çalışmalar sayesinde Portekiz, Romanya, Sırbistan, Mısır ve Güney Afrika gibi ülkeler taze sebze ve meyve pazarından pay almak üzere kendilerini konumlandırıyor. Trend Raporu yayıncısı Mike Knowles’e göre bu durum ilerde Fas, Polonya, Türkiye gibi ülkelerin Pazar kaybetmesine neden olacak. Tropikal durian meyvesi de AB pazarında en hızlı yükselenlerden, yıllık ihracatı şimdiden 5 milyar doları geçti. Durian ihracatı sayesinde Tayland küresel meyve sebze ihracatında yedinci sıraya yükseldi. Tropikal meyve sebzeler pazarları altüst ederken doymuş pazarlarda elma gibi ürünler yıllık sadece yüzde 1 artış gösterdi. Son yıllarda Kuzey Afrika’daki (MENA bölgesi) İsrail, Türkiye, Fas ve Mısır’ın AB’nin meyve ihracatının yüzde 97’sini gerçekleştirmeye başladı. Türkiye AB ve İngiltere’ye 571 bin ton taze meyve göndererek ihracatın yüzde 17’sini yaptı. 2023’te Fas AB’ye 630 ton taze meyve ihracatı yaptı, son beş yılda ihracatını yüzde 146 artırdı. Tarım ticareti analisti Andriy Yarmak, “Mısır’ın son yıllarda hurma yetiştiriciliğine verdiği önem sayesinde hurmanın pek çok meyveyi tahtından indireceği” konusunda uyarıyor.

Savaşa Rağmen Ukrayna

Lojistik sorunlar, işçi problemleri, sınır ablukalarına rağmen savaştaki Ukrayna meyve ihracatını 2022’ye göre yüzde 4 artırdı. Limanları ablukada olmasına rağmen Ukrayna elmaları Arabistan ve varlıklı Afrika’ya ulaştı.

Meyve ve sebze işleme pazarının 2024 sonunda 240 milyar doları geçmesi bekleniyor. Teknolojideki gelişmeler, bitki bazlı beslenme hareketi, temiz etiket, tüketici beklentileri gibi nedenlerle 2028’de 328,09 milyar dolar olması öngörülüyor. 2025’te protein savaşları çok daha fazla konuşulacak. Hayvancılık yasaları konusunda büyük tartışmalar yaşanacak.

Velhasıl; 2025 sadece bir yıl değil, bundan sonra gelecek yılların habercisi/öncüsü. Bundan sonra hiçbir şey/ hiç kimse ve hiçbir ülke eskisi gibi olmayacak/olamayacak.